Trên thế giới, mỗi quốc gia, mỗi dân tộc sẽ có bản sắc văn hóa riêng và sẽ tạo nên nét đặc trưng của mỗi dân tộc. Văn hóa dân tộc là niềm tự hào và là món nuôi dưỡng tinh thần của người dân nước nhà. Vậy bản sắc văn hóa dân tộc là gì? Làm sao để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc?
Bản sắc văn hóa dân tộc là gì?
Theo tâm lý học xã hội, xã hội học và nhân chủng học, bản sắc là cách một cá nhân nhận thức về chính mình: về chính mình, một cá nhân khác hoặc một nhóm xã hội. Nói cách khác, bản sắc là những đặc điểm khác nhau của một cá nhân hoặc một nhóm gồm nhiều cá nhân thuộc một nhánh hoặc nhóm xã hội cụ thể.
Theo Giáo sư Tâm lý học Peter Weinreich, Đại học Ulster: “Bản sắc của một cá nhân là tổng thể các quyết tâm của cá nhân, qua đó cách giải quyết của cá nhân trong hiện tại tiếp nối từ cách cá nhân tách biệt, diễn giải bản thân trong quá khứ, đồng thời truyền cảm hứng cho họ.” quá trình tự giải quyết trong tương lai”.
Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam là thuật ngữ dùng để chỉ những sắc thái, nét đẹp, nét đặc biệt khiến Việt Nam khác biệt với các quốc gia khác trên thế giới. Bản sắc văn hóa dân tộc là cội nguồn của văn hóa. Những đặc điểm không thể nhầm lẫn ở nguồn gốc của văn hóa dân tộc Việt Nam.
Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam được tạo thành từ những nét đặc trưng tạo nên những sắc thái, lòng dũng cảm và những dấu ấn riêng của mỗi dân tộc, làm nên sự khác biệt giữa dân tộc này với dân tộc khác.
Bản sắc văn hóa dân tộc trong tiếng Anh là National Cultural Identity .
Bản sắc văn hóa về cơ bản là bản chất, màu sắc, sắc thái, đặc trưng nhất của một sự vật hoặc hiện tượng nhất định. Bản sắc văn hóa là đặc trưng của một nền văn hóa nhất định. Bản sắc văn hóa thể hiện những đặc điểm riêng, nhờ đó có thể so sánh, phân biệt được với các bản sắc văn hóa khác. Bản sắc văn hóa là một phần nhỏ của nền văn hóa lớn hơn của một địa phương, một vùng hoặc thậm chí một quốc gia. Bản sắc văn hóa đề cập đến những nét đẹp của văn hóa, những tinh hoa chỉ có vùng, địa điểm, dân tộc đó mới có và là nét văn hóa độc đáo nhất của nền văn hóa chung, để khi nhắc đến là chúng ta nhớ đến. địa điểm hoặc một dân tộc nhất định.
Bản sắc văn hóa là tinh hoa được hình thành trong quá trình phát triển lịch sử của một dân tộc. Nó được con người sáng tạo ra, thể hiện nét đặc sắc của dân tộc và gắn liền với sự phát triển kinh tế – xã hội của một quốc gia, địa phương cụ thể.
Biểu hiện của bản sắc văn hóa dân tộc
Sự thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam rất phong phú với tổng số 54 dân tộc khác nhau, với những phong tục, ngôn ngữ, tín ngưỡng, tư tưởng và tôn giáo khác nhau.
Cụ thể hơn, bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam được thể hiện qua 3 tầng cấu trúc khác nhau:
Cụm từ 1
Thể hiện qua bản chất văn hóa, nhận thức của con người về cảnh quan và yếu tố con người. Biểu hiện này ở mức thấp nhất trong cơ cấu bản sắc văn hóa.
Cụm từ 2
Thể hiện qua lối suy nghĩ, lối sống, lý tưởng và thẩm mỹ của con người. Biểu hiện này nằm ở giữa kết cấu của bản sắc văn hóa.
Cụm từ 3
Thể hiện qua phong tục, ngôn ngữ, trang phục, nghi lễ, kiến trúc đặc trưng, ca dao, tục ngữ dân gian, kho tàng văn học, nghệ thuật… Đó là sự biểu hiện nằm ở cấp độ cao nhất trong cấu trúc hóa học bản sắc văn hóa.
Ý nghĩa của bản sắc văn hóa dân tộc là gì?
– Bản sắc văn hóa dân tộc là gốc rễ hình thành từ lâu đời nền văn hóa đặc trưng của một dân tộc.
– Bản sắc văn hóa dân tộc luôn tồn tại mãi mãi, tồn tại lâu dài và không thay đổi theo thời gian.
– Bản sắc văn hóa dân tộc tượng trưng cho một dân tộc, tạo nên những nét đặc trưng về mọi mặt như tín ngưỡng, bản sắc dân tộc, phong tục tập quán, tính cách…
– Bản sắc văn hóa dân tộc là tài sản vô giá cần được bảo tồn của dân tộc.
– Bản sắc văn hóa dân tộc là sự thể hiện đa dạng và phong phú.
Đặc điểm cơ bản của bản sắc dân tộc Việt Nam
Ngoài việc tìm hiểu khái niệm bản sắc văn hóa dân tộc là gì, chúng tôi xin cung cấp thêm thông tin về những đặc điểm cơ bản của bản sắc dân tộc Việt Nam như sau:
– Bản sắc dân tộc Việt Nam thể hiện nét đặc sắc của nền văn hóa. Đây từ lâu đã là cội nguồn của sự hình thành văn hóa, từ đó đến nay nó ngày càng phát triển, tạo nên những nét riêng biệt cho đến nay.
– Bản sắc văn hóa dân tộc bền vững theo thời gian. Thời thế có thay đổi nhưng nền văn hóa dân tộc Việt Nam sẽ luôn được bảo tồn, không khác xa bản sắc văn hóa dân tộc nguyên thủy.
Những đặc điểm cơ bản nhìn từ bên ngoài của bản sắc văn hóa dân tộc là sự kính trọng, thờ cúng tổ tiên, tôn trọng mọi giá trị cộng đồng và gia đình, nghề thủ công, sự cần cù lao động của con người…
– Ở Việt Nam có nền văn hóa dân tộc phong phú trong cộng đồng 54 dân tộc anh em, với nhiều sinh hoạt cộng đồng, tín ngưỡng, tư tưởng, tôn giáo khác nhau.
– Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam được hình thành và phát triển theo đặc điểm của từng dân tộc, điều kiện lịch sử, điều kiện tự nhiên, môi trường sống, chế độ chính trị trong sự giao lưu với các nền văn hóa khác.
– Thực tế trải qua hàng ngàn năm lịch sử chứng minh rằng bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam nếu được giữ gìn tốt là nhờ tinh thần đoàn kết, gắn bó và giữ gìn của mỗi dân tộc Việt Nam.
Việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc là hành động, việc làm của mọi người nhằm bảo vệ, giữ gìn bản sắc, tài sản vô giá và linh hồn của dân tộc, được rèn giũa qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, bao nhiêu mồ hôi, máu. và máu của dân tộc Việt Nam.
Việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc là một nhiệm vụ cần thiết, quan trọng để nó vận dụng và phát triển lâu dài và là cách tốt nhất để cả dân tộc hành động nhằm bảo vệ hệ giá trị văn hóa được hình thành từ xưa đến nay trong suốt lịch sử.
Một số nội dung về bản sắc văn hóa dân tộc
Bản sắc văn hóa dân tộc là tinh hoa, cô đọng và bền vững nhất của các giá trị vật chất và tinh thần, là những sắc thái độc đáo, đặc trưng của mỗi dân tộc, làm cho dân tộc này không thể so sánh với các dân tộc, các dân tộc khác.
Văn hóa có tính dân tộc vì nó được sáng tạo, bảo tồn và lưu truyền trong cộng đồng các dân tộc với những điều kiện tự nhiên, xã hội, lịch sử cụ thể; Trải qua quá trình phát triển, chắt lọc và thử thách của thời gian, nét đặc sắc dân tộc in sâu vào các sáng tạo văn hóa; dần dần được lắng đọng và định hình để hình thành nên bản sắc văn hóa dân tộc. Nó tạo nên bản lĩnh, lòng dũng cảm và sức sống của một dân tộc, từ đó nảy sinh và hoàn thiện ý thức, ngôn ngữ, văn hóa dân tộc. Những yếu tố này đã gắn kết, gắn kết các thành viên trong cộng đồng, từ đó tạo nên thế và lực của dân tộc.
Bản sắc văn hóa dân tộc hình thành và phát triển theo đặc điểm dân tộc, điều kiện lịch sử, tự nhiên, môi trường sống, thể chế chính trị cũng như sự giao lưu với các nền văn hóa khác. Nói đến văn hóa là nói đến những người tạo ra nền văn hóa đó. Bản sắc văn hóa cũng chính là bản sắc văn hóa của dân tộc này.
Thực tế lịch sử đã chứng minh, một khi hệ tư tưởng tiến bộ được vận dụng đúng đắn và gắn liền với giá trị bản sắc văn hóa dân tộc thì có thể phát huy được sức mạnh của cả dân tộc và thời gian, giai cấp gắn bó chặt chẽ với nhau: hệ tư tưởng trở thành kim chỉ nam. cho mọi hành động của dân tộc. Ngược lại, khi hệ tư tưởng phản động, lạc hậu hoặc áp dụng không đúng các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc thì ngay lập tức gây ra những sụp đổ khó lường.
Bản sắc văn hóa dân tộc gắn liền với các điều kiện tự nhiên, xã hội, lịch sử, bản thân chúng thay đổi theo thời gian nên bản sắc văn hóa luôn vận động dù ổn định. Nó ổn định nhưng không bất biến. Tuy nhiên, con đường vận động và phát triển bản sắc văn hóa phức tạp hơn nhiều so với lĩnh vực kinh tế và chính trị. Không nhất thiết phải đi theo một đường thẳng, dù văn hóa thời đại sau vẫn vượt trội hơn văn hóa thời đại trước nhưng có những yếu tố văn hóa cổ xưa mà nền văn minh ngày nay không thể vượt qua. Bản sắc văn hóa dân tộc cũng vận động, biến đổi theo trình độ dân trí, qua sự giao lưu văn hóa của thời đại, nhưng sự vận động và thích ứng cũng xoay quanh cội nguồn và sự trở về cội nguồn. Nhiều dân tộc bị áp bức, bóc lột, làm nô lệ, đàn áp suốt nhiều thế kỷ, dù trình độ còn lạc hậu nhưng họ vẫn bám víu và vươn lên trong thời đại văn minh công nghệ thông tin để chứng tỏ sức mạnh tiềm ẩn của thế giới. bản sắc văn hóa.
Bản sắc văn hóa dân tộc được tôi luyện, đúc kết qua nhiều thế hệ nối tiếp nhau trong suốt lịch sử, như dòng nước phù sa tích tụ những yếu tố thiết yếu nhất làm nên sức sống trường tồn của dân tộc. Tất cả các quốc gia ngày nay đều chú trọng nghiên cứu di sản văn hóa của dân tộc mình, họ đều nhận thức được rằng nếu không phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thì sự đa dạng của văn hóa thế giới sẽ cạn kiệt do sự lai tạp của các nền văn hóa.
Tuy nhiên, chúng ta cũng nhận thức được rằng trong văn hóa dân tộc có nhiều yếu tố bảo thủ đã kìm hãm văn hóa quay về quá khứ, khiến văn hóa dân tộc khó thích ứng với thời đại mới. Chủ nghĩa bảo thủ có mặt tích cực là tạo ra khả năng tự vệ, là rào cản hữu hiệu chống lại sự xâm lấn của văn hóa, nhưng chủ nghĩa bảo thủ sẽ dẫn đến việc loại trừ những yếu tố tích cực, hiện đại của văn hóa từ bên ngoài.
Kết luận: Cần kiên quyết dựa vào quan điểm tiêu cực của phép biện chứng để kế thừa có chọn lọc, loại bỏ những yếu tố lạc hậu, bổ sung những yếu tố mới, tiến bộ, phù hợp với sự phát triển của cuộc sống. Yếu tố hiện đại giúp văn hóa truyền thống thích ứng với sự phát triển đồng thời đáp ứng nhu cầu văn hóa ngày càng cao của dân tộc. Bản sắc văn hóa dân tộc phải đứng vững để dung nạp các yếu tố hiện đại, làm cho các yếu tố hiện đại gắn kết và trở thành yếu tố văn hóa truyền thống.
