Đông Nam Á là khu vực có vị trí chiến lược quan trọng cả về kinh tế và chính trị. Trong lịch sử, nơi đây đã trở thành nơi các nước đế quốc lao vào chia cắt nhau. Vậy Đông Nam Á nằm ở đâu, bao gồm bao nhiêu khu vực và quốc gia nào nhưng được đánh giá như thế nào?
Vị trí địa lý của Đông Nam Á
Đông Nam Á nằm trong khu vực Đông Nam Á, tiếp giáp với Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, là cầu nối giữa lục địa Á-Âu và lục địa Úc. Vị trí địa lý này cho phép khu vực tiếp giáp với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Giáp biển và có biển, để phát triển và khai thác tiềm năng của biển.
Đông Nam Á bao gồm một hệ thống bán đảo, đảo và quần đảo rất phức tạp xen lẫn với biển.
Đông Nam Á chiếm vị trí địa lý vô cùng quan trọng, là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa lớn và là cửa ngõ của nhiều tuyến đường hàng không, đường biển quan trọng trong khu vực và thế giới.
Đông Nam Á có tổng diện tích 4,5 triệu km2 .
Đông Nam Á có bao nhiêu phần?
Đông Nam Á được chia thành hai khu vực nhỏ: Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.
Đông Nam Á lục địa
Với đặc điểm địa hình núi kéo dài theo hướng Tây Bắc – Đông Nam hoặc Bắc – Nam, giữa các dãy núi là các thung lũng rộng, dọc bờ biển có các đồng bằng phù sa màu mỡ. Sự đa dạng về địa hình này đã làm cho Đông Nam Á lục địa trở thành một cảnh quan thiên nhiên đa dạng và phong phú, không chỉ phát triển hệ sinh thái theo hướng Bắc – Nam mà độ cao của địa hình cũng là một trong những yếu tố quyết định sự đa dạng của thực vật.
Xét về đặc điểm địa lý, khí hậu đặc trưng ở đây là khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm ướt. Tuy nhiên, do địa hình có sự phân hóa thành đồi và đồng bằng nên kiểu khí hậu cũng đa dạng hơn. Các khoáng sản như than đá, dầu mỏ, sắt, thiếc vì thế rất đa dạng và phong phú.
Đông Nam Á hải đảo
Đông Nam Á là một hòn đảo bao gồm tương đối ít đồng bằng nhưng chủ yếu là đồi và đảo. Địa hình đồi núi và hải đảo chiếm phần lớn diện tích khiến các đảo ở Đông Nam Á ít nhiều khó phát triển nông nghiệp do diện tích đất đai màu mỡ tương đối nhỏ. Tuy nhiên, bù lại, khả năng phát triển các ngành công nghiệp cộng đồng cũng như du lịch đảo là một lợi thế khó tìm được ở nơi nào khác. Khí hậu ở đây chủ yếu là xích đạo, nhiệt đới ẩm gió mùa với nhiều khoáng sản, trong đó có than đá, dầu mỏ, sắt, thiếc, đồng…
Đông Nam Á có bao nhiêu quốc gia?
Đông Nam Á có 11 quốc gia và được chia thành hai nhóm:
- Nhóm 1: Các nước Đông Nam Á lục địa (các nước Đông Dương): Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar và Malaysia (phương Tây).
- Nhóm 2: Các nước Đông Nam Á ven biển (Các nước Đông Ấn Độ): Indonesia, Malaysia (Đông), Singapore, Philippines, Đông Timor, Brunei, Đảo Christmas, Quần đảo Andaman và Nicobar, Quần đảo Cocos (Keeling).
Bru-nây:
Đây là một quốc gia có chủ quyền nằm ở bờ biển phía bắc của đảo Borneo ở Đông Nam Á. Có diện tích lên tới 5.765 km2. Thủ đô ở Banda Seri Begaoan.
Campuchia:
Campuchia giáp Vịnh Thái Lan ở phía Tây Nam Á, Thái Lan ở phía Tây Bắc, Lào ở phía Đông Bắc và Việt Nam ở phía Đông. Với diện tích 181.035 km2 và thủ đô là Phnom Phenh.
Đông Timor:
Nửa phía đông của đảo Timor, các đảo lân cận Atauro và Jaco và Oecussi-Ambeno, nằm một phần ở phía tây bắc đảo, thuộc Tây Timor của Indonesia với diện tích 15.006 km2 và thủ đô Delhi.
Indonesia:
Indonesia được mệnh danh là “Xứ sở vạn đảo” bởi lãnh thổ bao gồm 13.487 hòn đảo với dân số ước tính hơn 279 triệu người, đứng thứ 4 trên thế giới và thứ 3 ở châu Á.
Nước Lào:
Lào là một quốc gia lục địa có chủ quyền trên Bán đảo Đông Dương ở Đông Nam Á, giáp Myanmar và Trung Quốc ở phía tây bắc, Việt Nam ở phía đông, Campuchia ở phía đông nam và Campuchia ở phía tây và tây nam. Diện tích 236.800 km2, thủ đô là Viêng Chăn.
Mã Lai:
Đất nước này bao gồm 13 tiểu bang và ba vùng lãnh thổ liên bang với tổng diện tích 330.803 km2. Malaysia được chia thành hai phần trên Biển Đông: Bán đảo Malaysia và Borneo Malaysia.
Miến Điện:
Myanmar hay còn gọi là Miến Điện, tên chính thức là Cộng hòa Liên bang Myanmar, là một quốc gia ở Đông Nam Á. Myanmar có chung biên giới với Bangladesh, Ấn Độ, Trung Quốc, Lào và Thái Lan. Một phần ba tổng chu vi của Myanmar giáp với Vịnh Bengal và Biển Andaman. Thủ đô Nay-ti-pi-oh.
Philippin :
Biệt danh là một quốc đảo ở Đông Nam Á có thủ đô là Manila.
Singapore:
Singapore là một quốc gia nằm ở cực nam bán đảo Mã Lai và cách xích đạo 137 km về phía bắc. Lãnh thổ Singapore bao gồm một hòn đảo chính có hình dạng kim cương và khoảng sáu mươi hòn đảo nhỏ hơn.
Nước Thái Lan:
Thái Lan giáp Lào và Myanmar ở phía bắc, Lào và Campuchia ở phía đông, Vịnh Thái Lan và Malaysia ở phía nam, Myanmar và biển Andaman ở phía tây.
Việt Nam:
Việt Nam là một quốc gia nằm ở cực Đông bán đảo Đông Dương thuộc khu vực Đông Nam Á, giáp Lào, Campuchia, Trung Quốc, Biển Đông và Vịnh Thái Lan. Lãnh thổ Việt Nam đã có người ở từ thời kỳ đồ đá cũ.
Lợi thế của Đông Nam Á
Khí hậu nhiệt đới gió mùa vô cùng thuận lợi giúp người dân khu vực Đông Nam Á phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới, mang lại hiệu quả kinh tế lớn. Đồng thời, nơi đây còn là nơi phát triển hệ sinh thái nhiệt đới phong phú và hấp dẫn.
Tất cả các nước trong khu vực này đều giáp biển (trừ Lào) nên là điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển kinh tế biển và khai thác tài nguyên biển. Đồng thời, đây cũng là cầu nối quân sự quan trọng trên thế giới, là nơi hai châu lục giao thương nên việc phát triển lực lượng này khá được các quốc gia tập trung.
Không thể phủ nhận thiên nhiên đã ban tặng cho Đông Nam Á một nguồn khoáng sản khổng lồ. Với nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, dồi dào này là nguồn nguyên liệu dồi dào để vùng này thuận lợi phát triển công nghiệp.
Hơn nữa, hưởng khí hậu nhiệt đới gió mùa nên hệ sinh thái ở đây cũng rất đa dạng và phong phú nên rất thuận lợi cho ngành du lịch, mang lại nguồn thu nhập quan trọng từ lượng khách du lịch trong nước và quốc tế. Các bãi biển hàng năm là nguồn thu ngoại tệ lớn cho đất nước.
Khó khăn của Đông Nam Á
Đông Nam Á là nơi giao nhau của các luồng không khí, cuộc xung đột này cũng gây khó khăn cho người dân khu vực này. Phải gánh chịu hậu quả nặng nề của thiên tai, lũ lụt, bão, núi lửa, người dân gặp rất nhiều khó khăn trong đời sống kinh tế, xã hội.
Đi kèm với việc diện tích rừng giảm, mưa lớn, lũ lụt cũng dẫn đến tình trạng xói mòn đất nghiêm trọng. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến nông nghiệp cũng như sự phát triển kinh tế lâu dài của các nước Đông Nam Á.
Sự bất ổn chính trị còn thể hiện rõ, trong khi trước đây nơi đây từng là nơi cạnh tranh của bọn đế quốc. Các nước đế quốc không dễ dàng tha miếng mồi ngon này nên hiện nay tình hình chính trị ở Đông Nam Á cũng có phần bất ổn.
Một số câu hỏi ứng dụng:
Câu 1 : Tại sao các loại cây công nghiệp trên được trồng ở Đông Nam Á?
Trả lời:
Nguyên nhân: Do có nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi
– Khí hậu nhiệt đới gió mùa với nguồn nhiệt ẩm dồi dào, lượng mưa nhiều (nhiệt độ trên 24°C, độ ẩm trên 80%, lượng mưa 1500 – 2000 mm) thuận lợi cho phát triển các loại cây công nghiệp nhiệt đới (cà phê), cà phê, hồ tiêu…).
– Đất bazan và feralit phân bố rộng rãi ở vùng đồi núi Tây Nguyên
⟶ Thuận lợi khi hình thành diện tích cây công nghiệp lớn.
– Có nhiều hệ thống sông ngòi với nguồn nước dồi dào: sông Mê Kông, sông Mê Kông,.. nguồn nước ngầm phong phú góp phần cung cấp nước cho các vùng trồng cây công nghiệp.
Câu 2:
Trình bày sự phát triển nông nghiệp của Đông Nam Á.
Trả lời:
Đông Nam Á có nền nông nghiệp nhiệt đới, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp lương thực cho hơn nửa tỷ người trong khu vực.
Các ngành sản xuất chính là: trồng lúa nước, trồng cây công nghiệp và cây ăn quả, chăn nuôi, đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, thủy hải sản.
* Trồng lúa:
– Sản lượng gạo tăng đều đặn từ 103 triệu tấn (1985) lên 161 triệu tấn (2004), dẫn đầu là Indonesia (53,1 triệu tấn).
– Thái Lan và Việt Nam đã trở thành những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.
– Đông Nam Á về cơ bản đã giải quyết được nhu cầu lương thực – bài toán nan giải của nhiều quốc gia.
* Trồng cây công nghiệp:
– Cao su, cà phê và hạt tiêu được trồng rộng rãi ở Thái Lan, Việt Nam, Indonesia và Malaysia.
– Ngoài ra, các loại cây trồng khác như cây lấy dầu, cây lấy sợi, cây ăn quả cũng được trồng.
– Sản phẩm của cây công nghiệp chủ yếu được xuất khẩu và thu được nhiều ngoại tệ.
– Cây ăn quả được trồng ở hầu hết các nước trong khu vực.
* Chăn nuôi và đánh bắt thủy sản:
– Chăn nuôi gia súc: Trâu, bò được nuôi nhiều ở Myanmar, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam; Lợn được nuôi rộng rãi ở Việt Nam, Philippines, Thái Lan và Indonesia.
– Chăn nuôi gia cầm khá phát triển.
– Thủy sản và nuôi trồng thủy sản:
+ Nuôi trồng thủy sản là ngành kinh tế truyền thống và đang phát triển ở Đông Nam Á.
+ Năm 2003 sản lượng cá đạt 14,5 triệu tấn.
Câu 3: Kể tên một số công ty nước ngoài nổi tiếng có liên doanh với Việt Nam trong nhiều lĩnh vực.
Trả lời:
Một số công ty tên tuổi ở nước ngoài có liên doanh với Việt Nam trong các lĩnh vực: Honda, Toyota, Canon (Nhật Bản), Samsung (Hàn Quốc), Petro (Nga), Coca Cola (Mỹ), Mercedes-Benz. …
Câu 4: Kể tên một số cây ăn quả được trồng nhiều ở Đông Nam Á.
Trả lời:
Một số cây ăn quả được trồng rộng rãi ở Đông Nam Á: măng cụt, xoài, cam, mãng cầu, chuối, nhãn, bưởi…
