Nghĩa tường minh và hàm ý là hai cách thể hiện nội dung trong văn và thơ. Trong tài liệu này, nghĩa tường minh được thể hiện dưới dạng nghĩa đen, đề cập trực tiếp đến những tư tưởng, nội dung được tác giả miêu tả. Trong khi hàm ý nói lên tầng nghĩa bóng ẩn chứa trong câu chuyện được miêu tả. Mỗi mục đích sử dụng đều ảnh hưởng tới mức độ phù hợp và ý định của tác giả. Từ đó, sự tham gia thường mang ý nghĩa sâu sắc và chiêm nghiệm hơn. Người đọc, người nghe phải đặt mình vào vị trí của tác giả để diễn tả những tầng ý nghĩa do tác giả chỉ đạo.
Hãy cùng tìm hiểu đặc điểm, phân biệt và phân tích nghĩa tường minh và ẩn ý trong các ví dụ cụ thể.
Nghĩa tường minh là gì?
Nghĩa tường minh còn được gọi là biểu hiện. Vì vậy, trong lời nói, từ ngữ được sử dụng sẽ mô tả nội dung, ý nghĩa mà người nói và người viết muốn truyền tải.
Nó nằm trong câu dùng để diễn đạt các từ trong câu. Từ đó, nội dung, kịch bản được hiển thị. Nghĩa tường minh rất dễ nhận biết vì nó được thể hiện qua câu văn, ai cũng có thể hiểu được mà không cần phải suy ra nội dung, ý nghĩa. Chúng ta chỉ cần nghe và hiểu những nội dung cơ bản được đề cập.
– Ý nghĩa tường minh là phần quảng cáo được thể hiện trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Từ, cách diễn đạt và cấu trúc câu xác định điều bạn muốn nói.
Ví dụ minh họa:
“– Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một chiếc làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
– Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và vội quay đi.”
Đây là một câu chuyện kể lại đối với diễn biến của các sự việc diễn ra. Không có lớp nghĩa, ẩn ý nào được che đậy sau lớp nghĩa đen. Các câu cảm thán, câu kể chỉ nhằm miêu tả đúng và chân thực các nhân vật xuất hiện trong câu chuyện.
Như câu: “Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!” cũng là một câu không có ẩn ý, là câu mang nghĩa tường minh. Do đó chúng ta dễ dàng tiếp thu và nắm bắt đối với nội dung, cốt truyện.
Hàm ý là gì?
Hàm ý còn được gọi là hàm ngầm, hàm ý. Vì vậy, việc nhắc tới, bình luận hay mô tả những câu chuyện, sự việc chỉ là bề nổi. Đằng sau những nội dung này ẩn chứa một hàm ý khác, lớp ý chính mà người nói muốn diễn đạt.
Đó là phần thông báo trong câu nhưng không được diễn đạt, diễn đạt bằng lời. Vì vậy, việc xác định lớp nghĩa này để hiểu được hàm ý của nó phải tùy thuộc vào khả năng, kinh nghiệm cũng như sự tinh tế của người nghe, người đọc.
Người nghe và người nói có thể hiểu nghĩa bằng cách suy ra nghĩa của các từ tạo nên câu. Trong đó, nó còn gắn liền với hoàn cảnh và phù hợp với bối cảnh được đề cập.
Tùy theo ngữ cảnh, hàm ý được sử dụng cho các mục đích như:
– Mời, mời nhưng không trực tiếp, thể hiện rõ nội dung.
– Hãy từ chối một cách lịch sự.
– Lời nói khó nghe, lời khuyên kín đáo. Việc bình luận trực tiếp hoặc đưa ra đánh giá về vấn đề này là không thực tế.
– Để sử dụng hàm ý cần phải thỏa mãn hai điều kiện:
+) Người nói (viết) có ý thức đặt nghĩa vào câu. Như vậy, nhiều tầng ý nghĩa được thể hiện và cung cấp trong nội dung được truyền tải.
+) Người nghe (người đọc) có khả năng diễn giải hàm ý. Phải bao gồm lớp nghĩa bóng mà người nói đề cập đến. Điều này sẽ mang lại sự đảm bảo trong nội dung giao tiếp.
Trong giao tiếp, việc sử dụng sự tham gia có nhiều tác dụng khác nhau. Là bằng chứng của sự lịch sự, tế nhị, ẩn ý. Đồng thời giúp cách diễn đạt trở nên phong phú, linh hoạt. Thông qua sự tham gia, chỉ những người cần hiểu mới có thể hiểu được, trong khi những người khác có thể nghe nhưng không hiểu hết về sự tham gia.
– Hàm ý là quảng cáo không được thể hiện trực tiếp bằng các từ trong câu mà người nghe có thể suy ra từ những từ đó. Do đó chúng ta có thể linh hoạt hơn trong việc lựa chọn từ ngữ và cách diễn đạt. Ý nghĩa có thể có trong ngôn ngữ đời thường, báo chí, văn học. Từ đó mang đến nét nghệ thuật độc đáo, mượt mà và có giá trị ý nghĩa to lớn. Nhưng trong các văn bản khoa học, không nên dùng đến hàm ý. Đặc biệt, hàm ý không được sử dụng trong hành chính công, trong quy phạm pháp luật.
-Vẽ :
“A: Bạn có thấy chú lợn cưới của tôi chạy quanh đây không?
Người kia lập tức duỗi đầu gối nói:
B: Kể từ khi tôi mặc chiếc áo mới này , tôi chưa hề thấy một con lợn nào qua đây cả!
Mặc dù một người trong số họ hỏi con lợn của anh ta có ở đây không, người còn lại nói không. Đây là mục tiêu chính mà các bên phải tập trung vào việc khai thác thông tin. Tuy nhiên, cả hai đều muốn khoe khoang nên phải thể hiện những nội dung khác có ẩn ý.
Người đi tìm lợn có đám cưới ở nhà, trong khi người được hỏi có chiếc áo mới nhưng chưa được ai để ý hay hỏi mua. Những hàm ý được các bên sử dụng trong câu chuyện này.
+ Nghĩa tường minh là phần quảng cáo được thể hiện trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Lớp nghĩa này được thể hiện trực tiếp trong việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh để mô tả và diễn giải.
+ Ý nghĩa là thông điệp không được thể hiện trực tiếp bằng các từ trong câu mà có thể suy ra từ các từ đó. Thường mang đến những tầng ý nghĩa sâu sắc hơn mà người nói mong muốn truyền tải.
+ Nghĩa tường minh còn được gọi phổ biến là nghĩa đen. Vì vậy, tầng nghĩa này biểu hiện ngay khi chúng ta nghe hoặc đọc được thông tin. Nó được thể hiện bằng câu văn, qua từ ngữ mà người nghe có thể nhìn thấy và hiểu được ngay.
+ Nghĩa ngầm còn gọi là nghĩa bóng. Khác với nghĩa đen, nghĩa bóng không thể nhìn thấy ngay mà đòi hỏi người đọc, người nghe phải suy nghĩ và khám phá bản chất ẩn chứa trong từ. Vì vậy, các đối tượng nghe và nói phải hiểu và kết nối với nhau mới có mục đích diễn đạt.
Cách xây dựng câu chuyện để diễn đạt ý nghĩa còn khó hơn nhiều. Bởi vì cần phải thể hiện nhiều tầng nghĩa, trong đó tầng nghĩa không phải là nội dung và ý nghĩa chính mà người nói muốn truyền tải. Ý nghĩa tượng trưng gợi lên nhận thức và đánh giá thực tế của người nói về vấn đề.
Trong một câu nhất định phải có Nghĩa tường. Nhưng nếu trong câu đó có ẩn ý thì đó chính là ý nghĩa quan trọng mà người viết và người nói muốn truyền tải. Nó còn mang lại sự sinh động, đa nghĩa, nhiều cách hiểu hiện thực. Điều này được kiểm duyệt cho các văn bản khoa học. Bởi vì các nguyên tắc, lý luận được xây dựng phải có tính chất tốt, để không gây nhầm lẫn trong nội dung thể hiện.
Dưới đây là ví dụ về Nghĩa tường và tiềm ẩn. Hãy phân tích để hiểu rõ ý nghĩa và ẩn ý.
+ Tiếng ồn: vải đỏ.
+ Gương giá: bàn thờ.
Toàn câu là tấm vải đỏ trải trên bàn thờ. Những mô tả này gắn liền với cảnh hiện ra thể hiện sự uy nghiêm, thiêng liêng.
– Sự tham gia: Câu nói khuyên chúng ta, những công dân của đất nước, hãy yêu thương nhau, chia sẻ và quan tâm lẫn nhau từ những điều nhỏ nhặt nhất. Phát triển tinh thần đoàn kết, quan tâm và yêu thương lẫn nhau. Cùng nhau giúp đất nước, quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh hơn. Chính nhờ đoàn kết, thống nhất mà đất nước mới có sức mạnh và giá trị như ngày nay.
+ Mực có màu đen, màu đặc trưng. Khi mực tiếp xúc với bề mặt sẽ để lại màu đen rất khó làm sạch. Vì vậy, nếu bạn đặt vật gì đó gần mực, nó sẽ bị mực làm đen.
+ Ngược lại, ánh sáng chiếu vào có thể chiếu sáng không gian xung quanh. Ngay cả trong bóng tối, nhờ có ánh sáng, chúng ta vẫn có thể nhìn rõ mọi vật. Vì thế đặt vật gì đó gần đèn sẽ được ánh sáng chiếu vào, khiến nó sáng hơn.
+ Mực in trong câu tục ngữ này dùng để chỉ bóng tối, bóng tối, bóng tối có thể tác động đến những vật tiếp xúc xung quanh nó. Mực tượng trưng cho những điều xấu, những thói xấu, đức hạnh trong cuộc sống con người. Nếu chúng ta gần gũi với những thói xấu này thì một ngày nào đó chúng ta cũng sẽ bị ảnh hưởng, bị ảnh hưởng tiêu cực.
+ Còn đèn tượng trưng cho ánh sáng, sự thật, lẽ phải, điều tốt lành. Đèn có thể chiếu sáng, mang lại sự rõ ràng, minh bạch. Hướng tới những điều tốt đẹp, chân lý cuộc sống, chúng ta sẽ trở thành người có ích cho xã hội. Con người phải phê phán, đổ lỗi cho cái xấu để học hỏi và phát triển theo hướng tốt hơn.
Ví dụ 3: Cánh đồng xe cát
– Nghĩa rõ ràng: Tôi làm công việc chở cát.
– Ý nghĩa: Con chồn nhỏ làm việc này dường như không mang lại kết quả gì. Vì sóng biển lớn nên kết quả sẽ trở về số 0. Vì vậy, ngay cả khi bạn cố gắng làm việc và tiếp tục, nỗ lực của bạn sẽ trở nên lãng phí.
